Ερώτηση

Έχω ένα κοριτσάκι 18 μηνών που εδώ και 1 μήνα ξύπνα το βράδυ και κλαίει. Επειδή είμαστε και εμείς κουρασμένοι την πάμε στο κρεβάτι μας και εννοείται ότι εκεί κοιμάται αμέσως. Δεν ξέρω αν παίζει ρόλο το ότι ακόμα θηλάζουμε. Σίγουρα δεν μπορώ να την αφήσω να κλαίει μέχρι να την πάρει ο ύπνος. Τι θα μπορούσα να κάνω;

Απάντηση

Το πρόβλημα του ύπνου είναι συχνό και δεν υπάρχει η “μία μαγική συνταγή” που να δουλεύει με όλες τις οικογένειες, ή που να έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι είναι η καλύτερη. Μάλιστα κακώς το αναφέρουμε ως “πρόβλημα”. Σχεδόν όλα τα παιδιά, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, εμφανίζουν κάποια δυσκολία με τον ύπνο. Κατ’ αυτή την έννοια, είναι μάλλον κάτι φυσιολογικό, που όμως μπορεί να γίνει επιβαρυντικό.

Τα δύο άκρα

  • Το ένα άκρο είναι η απόλυτη συμμόρφωση των γονιών στις απαιτήσεις του παιδιού, συμπεριλαμβανομένου του να έρθει το παιδί στο κρεβάτι τους. Φαίνεται πως αυτές οι μέθοδοι έχουν το λιγότερο κλάμα, αλλά απέχουν αρκετά από τις συνήθειες της δικιάς μας κοινωνίας. Δύο εργαζόμενοι γονείς με την ανάγκη για προσωπικό χρόνο και έξω από την οικογένεια είναι δύσκολο να ακολουθήσουν το πρόγραμμα του παιδιού. Σε πολλές άλλες κοινωνίες όμως (όπως για παράδειγμα σε περιοχές της Αφρικής), το παιδί δεν ξεκολλά από την μητέρα του πριν τον 3ο-4ο χρόνο της ζωής. Σε αυτές τις κοινωνίες ο ύπνος είναι αναμενόμενα με τους γονείς.
  • Το άλλο άκρο θεωρείται η μέθοδος Ferber, σύμφωνα με την οποία το παιδί μένει μόνο του στην κούνια του να κλάψει μέχρι να μάθει να ηρεμεί και να κοιμάται. Αυτό παίρνει από ένα έως τρία 24ωρα.  Το πλεονέκτημα είναι πως στις περισσότερες περιπτώσεις η μέθοδος δουλεύει, και μάλιστα σχετικά γρήγορα. Τα μειονεκτήματα είναι πολλά:
    • το στρες που προκαλείται στα παιδιά (με ψυχολογικές αλλά ΚΑΙ σωματικές συνέπειες),
    • η αίσθηση εγκατάλειψης
    • προβλήματα προσκόλλησης στους γονείς αργότερα
    • δεν διδάσκει την ικανότητα του αυτοελέγχου, αλλά διδάσκει παραίτηση

Η μέση οδός

Πολλοί παιδίατροι, ανάμεσά τους και εγώ, προτιμούμε μια ενδιάμεση προσέγγιση. Αυτή είναι και η προσέγγιση της Αμερικανικής Παιδιατρικής Ακαδημίας (χωρίς βέβαια να αποτελεί την “μόνη αλήθεια”). Πιστεύω πως όσο καλύτερα φροντίσουμε ένα παιδί στα πρώτα του χρόνια, όσο περισσότερο αντέξουμε να καλύψουμε τις ανάγκες του, τόσο περισσότερη αυτοπεποίθηση θα έχει, και τόσο ευκολότερα θα αποκολληθεί τελικά από τους γονείς. Προτιμώ λοιπόν μια μέθοδο που απαιτεί περισσότερη πειθαρχία από τους γονείς, παρά πιέζει το παιδί.

Τα βήματα

Εύκολα βήματα (αρχάριοι)
  1. Ό,τι κι αν αποφασίσετε να κάνετε, κάντε το με απόλυτη συνέπεια ανεξαρτήτως του δικού σας προγράμματος. Όλα θα πρέπει να μετακινηθούν προκειμένου να εξυπηρετήσετε το πρόγραμμα που εσείς θα αποφασίσετε. Δοκιμάστε το σταθερά για τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες πριν πείτε πως δεν λειτουργεί με το παιδί σας και χρειάζεστε κάτι άλλο.
  2. Εισάγετε μία σταθερή ρουτίνα για τον ύπνο. Για παράδειγμα: βραδινό στις 6μμ, μπάνιο, φροντίδα, διάβασμα ιστορίας, τραγουδάκι και… στο κρεβάτι. Οι ώρες και οι διάρκειες πρέπει να είναι κατά το δυνατόν σταθερές. Τα παιδιά προσαρμόζονται πολύ καλά στην συνέπεια. Αποφύγετε το ενεργητικό παιχνίδι, τα αστεία, τα διεγερτικά τραγούδια κλπ. Κρατήστε τα φώτα χαμηλωμένα.
  3. Επιτρέψτε στο παιδί σας να διαλέξει ένα αντικείμενο να πάρει μαζί της στην κούνια της. Ένα κουκλάκι είναι ό,τι πρέπει.
  4. Βεβαιωθείτε ότι η κορούλα σας είναι άνετα – όχι πολύ ζεστά ρούχα ή δωμάτιο, στεγνή πάνα, να μην διψάει κλπ.
Δύσκολα βήματα (προχωρημένοι)
  1. ΜΗΝ επιτρέπετε στο παιδί σας να κοιμάται στο κρεβάτι σας. Κανονικά σε αυτή την ηλικία πρέπει να κοιμάται σε κούνια, άρα δεν μπορεί να έρθει μόνη της. ΜΗΝ παίρνετε εσείς το παιδί στο κρεβάτι λοιπόν. Αυτό είναι ίσως το μόνο που όντως πρέπει να σταματήσει. Όσο το παρατείνετε, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να σταματήσει. Είναι κακό και για το παιδί, αλλά και για εσάς.
  2. Αν μιλάει ή τραγουδάει ή “μουρμουρίζει” μην μπαίνετε στο δωμάτιο. Όταν ζητήσει “νερό”, μπείτε, προσφέρετε νερό (σε ποτηράκι σε αυτή την ηλικία!), και βγείτε, χωρίς να της πολυμιλήσετε. Αν ξαναζητήσει νερό, δεν χρειάζεται να μπείτε αφού ξέρετε πως δεν μπορεί να διψάει πλέον.
  3. Αν κλαίει περιμένετε λίγα λεπτά πριν μπείτε μέσα. Μπείτε και μιλήστε της, παρηγορήστε την, αλλά ΜΗΝ την σηκώνετε από την κούνια. Εξηγήστε της πως είναι ώρα για ύπνο, πως όλα τα παιδιά κοιμούνται στην κούνια τους, και πως αν δεν θέλει να κοιμηθεί μπορεί να μείνει ξύπνια στην κούνια της. Εξηγήστε της πως την αγαπάτε πολύ, και πως το πρωί θα είστε πάλι μαζί. Μην διστάσετε να δείξετε δυσαρέσκεια ή να πείτε πως νυστάζετε και είστε κουρασμένοι.
  4. Το αν θηλάζετε (και πολύ καλά κάνετε), ή όχι δεν κάνει διαφορά. Το παιδί δεν πρέπει να τρώει μέσα στην νύχτα σε αυτή την ηλικία.
  5. Έχετε το νου σας! Θα μάθει πολύ γρήγορα τι σάς φέρνει στο δωμάτιο – δεν το κάνει από πονηριά, απλά προσπαθεί να διατηρήσει τις συνήθειές της. Ούτε οι ενήλικες αλλάζουμε εύκολα συνήθεια, πόσο μάλλον ένα παιδάκι.
Πολύ δύσκολα βήματα (Ζεν)
  1. Διατηρήστε την ψυχραιμία σας και επιμείνετε για 4-6 εβδομάδες. Η φάση αυτή είναι περαστική και τα πράγματα θα πάνε πολύ καλά.
  2. Στις διακοπές, διατηρήστε την ρουτίνα και την ατμόσφαιρα του ύπνου στο σπίτι.
  3. ΜΗΝ διαφωνείτε με τον μπαμπά μπροστά στο παιδί – δεν αντιλαμβάνεται τι ακριβώς λέτε και μπορεί να πιστέψει πως φταίει εκείνη.

Ο στόχος σας είναι το παιδί να γνωρίζει πως είναι ασφαλές, πως είστε εκεί, αλλά πως δεν πρόκειται να γίνει το δικό του. Η ηρεμία, η χαμηλόφωνη ομιλία, η σταθερότητα και το αμετάκλητο της απόφασής σας είναι που θα φέρουν την επιτυχία, όποια μέθοδο κι αν επιλέξετε τελικά. Κι όπως συνηθίζω να λέω πάντα, ανάμεσα σε δύο επιλογές, κατά κανόνα η δύσκολη είναι η σωστή.